Σχολές τζούντο

Του Κωνσταντίν Ατανάσοβ - Σκούτας

Σάμπο και Τζούντο

Θεσσαλονίκη, 10-4-2018

Το Σάμπο είναι πολεμική τέχνη, πολεμικό άθλημα και Σύστημα Αυτοάμυνας, το οποίο αναπτύχθηκε στη Σοβιετική Ένωση σαν αποτέλεσμα της σύνθεσης των Εθνικών Ειδών Πάλης των κρατών μελών της ΕΣΣΔ όπως η Γεωργία, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν κλπ καθώς παράλληλα περιέχει και τεχνικές από το Tζού Tζίτσου, το Tζούντο, το Αϊκίντο, το Κέντο και χτυπήματα από το Αγγλικό μποξ.

Η λέξη Σάμπο προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων <<Αυτοάμυνα χωρίς όπλα>> (САМооборона Без Оружия στα Ρωσικά). Το 1981 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αναγνώρισε το Σάμπο ως άθλημα Ολυμπιακών προδιαγραφών όμως μέχρι σήμερα δεν έχει εισαχθεί στο Ολυμπιακό Πρόγραμμα. Για αυτόν ακριβώς το λόγο πολλοί από τους Σαμπίστες αθλητές αγωνίζονται μέχρι και σήμερα στους αγώνες του Τζούντο, προκειμένου να μπορούν να συμμετέχουν στην Ολυμπιάδα.

Μορφές Σάμπο

Δύο είναι οι πιο γνωστές ιδιομορφίες του Σάμπο

1. Αθλητικό Σάμπο (Sport Sambo) – μοιάζει με την πάλη και το τζούντο και είναι πιο γνωστό στο ευρύ κοινό. Οι αγώνες είναι παρόμοιοι με το τζούντο, όμως υπάρχουν διαφορές στους κανόνες, στα πρωτόκολλα και την ενδυμασία. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε ότι οι κανόνες είναι λίγο πιο ελεύθεροι από ότι στο τζούντο και θυμίζουν το ίδιο το τζούντο σε παλιότερες εποχές. Για παράδειγμα δεν υπάρχουν απαγορεύσεις για πιάσιμο των ποδιών, για πιάσιμο μέσα στα μανίκια, για κράτημα της ζώνης, παράλληλα δεν υπάρχουν και ποινές για αμυντική συμπεριφορά. Υπάρχουν εξαρθρώσεις στους αγκώνες, στα γόνατα και στους αστραγάλους, όμως δεν επιτρέπονται οι πνιγμοί.

2. Πολεμικό Σάμπο (Combat Sambo) – έχει δημιουργηθεί για τις ένοπλες δυνάμεις και τις δυνάμεις ασφαλείας. Περιέχει ασκήσεις με όπλα και τεχνικές αυτοάμυνας απέναντι σε όπλα. Οι μέθοδοι προπόνησης στο πολεμικό Σάμπο έχουν ως στόχο τη διατήρηση της υγείας του αντιπάλου και τη διεξαγωγή αγώνων χωρίς τραυματισμούς. Ανάλογα με τη σχολή βέβαια υπάρχουν και πιο αυστηρές μέθοδοι προπόνησης, στις οποίες υπάρχει κίνδυνος για την υγεία και τραυματισμοί διαφόρων επιπέδων ανάλογοι με το επίπεδο των εφαρμοζόμενων ασκήσεων.
Εκτός από την Σωματική προετοιμασία στο Πολεμικό Σάμπο μεγάλη σημασία έχει και η Ψυχολογική Εκπαίδευση. Για αυτό το λόγο κατά τη διάρκεια της σωματικής εκπαίδευσης διενεργείτε παράλληλα και ψυχολογική προετοιμασία, η οποία εξασκεί το νου και έχει ως σκοπό να εξουδετερώσει τον <<Πανικό>> σε περίπτωση έκτακτης στρεσογόνος κατάστασης ή κατά τη διάρκεια αληθινής απειλής της ζωής και της υγείας.
Στόχος της ψυχολογικής προετοιμασίας είναι να μάθει στον ασκούμενο να ελέγχει το σοκ και το στρες, τα οποία μπορούν να εμφανιστούν αν δεχθεί μία ξαφνική επίθεση. Οι βασικές αρχές της ψυχολογικής προετοιμασίας του Σαμπίστα είναι στραμμένες προς τον έλεγχο του <<Φόβου>> από την επίθεση. Οι αγώνες στο Πολεμικό Σάμπο, ανάλογα με το επίπεδο προετοιμασίας των συμμετεχόντων χωρίζονται σε τρεις βαθμίδες. Οι βαθμοί, σε ότι αφορά τις τεχνικές λαβές και ο καθορισμός του νικητή, είναι ανάλογοι με το Αθλητικό Σάμπο.

Αρχές και Μεθοδολογία

Κατά την εκπαίδευση στο Σάμπο το πρώτο και πιο σημαντικό στάδιο, όπως και στο τζούντο, είναι η εκμάθηση και οι μέθοδοι των πτώσεων σε όλες τις κατευθύνσεις. Οι μέθοδοι αυτοί προστατεύουν τον ασκούμενο από πιθανούς τραυματισμούς.

Σε αντίθεση με το τζούντο όπου ο Τζιγκόρο Κάνο όρισε τη <<μέγιστη αποτελεσματικότητα με την ελάχιστη προσπάθεια>> ως βασική και σε κάποιο βαθμό απόλυτη αρχή, οι βασικές αρχές του Σάμπο έχουν τα θεμελιά τους στην <<κατά το δυνατόν γρηγορότερη εφικτή αντίδραση σε απάντηση της επίθεσης του αντιπάλου>>. Η ισορροπία πρέπει να διακατέχει όλες τις κινήσεις, κατευθύνοντας τες στην εφαρμογή τεχνικών πράξεων για τη διατήρηση της. Σε συνοχή με τις βασικές αυτές αρχές του Σάμπο, η εκπαίδευσή είναι στραμμένη στη συστηματοποιημένη εκτέλεση των τεχνικών, με αποτέλεσμα η χαοτική απομνημόνευση τους να φαντάζει αδύνατη.

Οι σύνθετες ασκήσεις, η γενική και η ειδική φυσική κατάσταση έχουν ως σκοπό να προετοιμάσουν τον αθλητή του Σάμπο απέναντι σε κάθε είδος αντιπάλου. Κατά τη σωματική προετοιμασία δίνεται μεγάλη βάση στην ταχύτητα και την πλαστικότητα των κινήσεων, οξύνονται οι αντίδρασεις και η ταχύτητα των τεχνικών και των χτυπημάτων (χτυπήματα υπάρχουν μόνο στο Πολεμικό Σάμπο).

Σε γενικές γραμμές, όπως διατυπώθηκε, το Σάμπο θεωρείται αποτέλεσμα σύνθεσης των καλύτερων Εθνικών Ειδών Πάλης κάποιων χωρών αλλά και παράλληλα τεχνικών από το Τζούντο, το Αϊκίντο, το Κέντο και άλλα. Για αυτόν ακριβώς το λόγο οι Σαμπίστες, παράλληλα με την προετοιμασία τους, προπονούνται πολύ συχνά και στις παραπάνω πολεμικές τέχνες.

Ενδυμασία

Οι Σαμπίστες φορούν κιμονό από πάνω, ειδικό σορτσάκι από κάτω, ζώνη και ειδικά παππούτσια Σάμπο. Σε αντίθεση με άλλες πολεμικές τέχνες η ζώνη στο Σάμπο δεν καταδεικνύει επίπεδο μαεστρίας. Παρόμοια είδη ιεραρχίας όπως στο τζούντο δεν υφίστανται.

Σύγκριση και αγώνες με το τζούντο

Μετά την επίσημη ίδρυση του, το 1938 και παράλληλα με την αποκήρυξη του Τζούντο στη Σοβιετική Ένωση, λόγω του Οσέπκοβ ο οποίος ανακηρύχθηκε εχθρός του λαού (βλέπε άρθρο: Ρωσική Σχολή Τζούντο), το Σάμπο αναπτύσσεται πολύ γρήγορα σε όλες τις Σοβιετικές επικράτειες.

Κατά τη δεκαετία του 50΄ οι Σοβιετικοί Σαμπίστες αποφασίζουν να επισκεφθούν την Ιαπωνία προκειμένου να μετρηθούν στα ίσα με τους κορυφαίους και πασίγνωστους Τζουντόκα του Κόντοκαν, στο Τόκυο. Κατά την πρώτη επίσκεψή τους διεξάγονται αγώνες ανάμεσα στο Σάμπο και το Τζούντο οι οποίοι περιγράφονται αναλυτικά στο περιοδικό Black Belt της εποχής εκείνης.

Οι επισκέπτες Σαμπίστες των πρώτων εκείνων αγώνων ήταν όλοι αθλητές οι οποίοι προπονούνταν για πολλά χρόνια στο άθλημα τους. Αντίστοιχα οι εκπρόσωποι του Κόντοκαν ήταν ιεραρχικά 3ο και 4ο Νταν Κόντοκαν. Οι πρώτοι αγώνες τελειώνουν με 5-4 και νίκη του Κόντοκαν Τζούντο απέναντι στο Σοβιετικό Σάμπο.

Παρά τη νίκη του Τζούντο οι Δάσκαλοι του Κόντοκαν έμειναν έκπληκτοι και έκθαμβοι από την τρομακτική σωματική-φυσική κατάσταση αλλά και την πλαστικότητα των κινήσεων των Σοβιετικών αθλητών. Σύμφωνα με το περιοδικό Black belt «οι Σοβιετικοί έκαναν πράξη τεχνικές λαβές με τρόπο που οι Δάσκαλοι του Κόντοκαν θεωρούσαν ότι είναι ανέφικτος».

Σε συνέχεια, όταν το 1964 το τζούντο μπήκε στους Ολυμπιακούς αγώνες, η Σοβιετική Ένωση στέλνοντας τους αθλητές της κέρδισε τα πρώτα 4 Ολυμπιακά Χάλκινα Μετάλλια από τους Στεπάνοβ, Μπογκολούμποβς, Τσικιλάτζε, Κικνάτζε. Και οι τέσσερις παραπάνω Ολυμπιονίκες ήταν Εθνικοί Πρωταθλητές και <<Μάστερ του Αθλήματος>> Σάμπο στη Σοβιετική επικράτεια.

Μέχρι και σήμερα οι Σαμπίστες αποτελούν έναν από τους πιο σεβαστούς και αξιόλογους αντιπάλους του τζούντο και προκειμένου να τους αντιμετωπίσει ένας Τζουντόκα δεν πρέπει να είναι απλώς καλός αλλά από τους καλύτερους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στη Γαλλία, την Ιαπωνία της Ευρώπης στο τζούντο, οι προπονητές πλέον βάζουν μέσα στην προετοιμασία τους Ειδικές ώρες Εκμάθησης Αντιμετώπισης Τεχνών/Στυλ από τις πρώην Σοβιετικές επικράτειες.